کتاب آموزش ساز قانون اثر ملیحه سعیدی جلد دوم

معرفی نویسنده ملیحه سعیدی (زاده 17 تیر 1327 تهران) موسیقیدان، آهنگساز و نوازندهٔ ساز قانون اهل ایران است. ملیحه سعیدی در 17 تیر ماه سال 1327در تهران متولد شد. موسیقی را از کودکی در خانواده‌ای اهل هنر آغاز کرد. در زمان ریاست حسین دهلوی از هنرستان موسیقی ملی در رشتهٔ ویلون کلاسیک و ایرانی فارغ‌التحصیل شد. نواختن سازهای ویلون آلتو، قیچک، تمبک، پیانو و قانون را ضمن تحصیل در هنرستان و دانشگاه فرا گرفت. وی قانون را به عنوان ساز تخصصی خود انتخاب کرد و نزد مهدی مفتاح در هنرستان آموخت. او در سال 1347 تدریس قانون را در «هنرستان موسیقی ملی» آغاز کرد و در سال 1355 از دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران در رشتهٔ موسیقی با ساز تخصصی قانون فارغ تحصیل شد. ملیحه سعیدی در «مرکز حفظ و اشاعه ی موسیقی ملی» از محضر اساتیدی چون: داریوش صفوت، نورعلی برومند، محمود حکیمی، یوسف فروتن و سعید هرمزی بهره جست. وی ظرایف موسیقی ایرانی را از اساتید مجرب فرا گرفت و آنها را با ساز قانون انطباق داد. معرفی کتاب قانون یکی از قدیم‌ترین سازهای ایرانی است که توانایی بیان گوشه‌های موسیقی ایرانی را دارد ولی متاسفانه مدت مدیدی است که در سرزمین ما ناشناخته شده است، در حالی که در کشورهای همجوار سال‌هاست که از این ساز استفاده شده است. تقریبا از نیم قرن پیش تاکنون، موسیقی‌دانان ایرانی به اجرای این ساز روی آورده‌اند، اگرچه زمینه‌ی کار اینان بر نغمه‌های موسیقی ایرانی مبتنی بوده است، به دلیل تقلید ناآگاهانه از روش و سبک نوازندگی موسیقی عربی، این پندار اشتباه به وجود آمده که ساز قانون عربی است و آن را باید به شیوه‌ی عربی نواخت؛ درحالی که این سبک قانون‌نوازی، علاقه‌مندان به موسیقی ایرانی را فرسنگ‌ها از شناخت اصول و ظرایف این ساز که کاملا با موسیقی ایرانی منطبق است دور می‌سازد. از آنجا که نوازندگی بر روی هر ساز و بیرون کشیدن نغمه‌های گوناگون از آن، علاوه بر توانایی و مهارت نوازنده، بستگی به امکانات و موانع موجود در خود ساز و ساختمان آن دارد، کتاب آموزش ساز قانون گام نخستین را برمی‌دارد و به موازات فراگیری آن، پیشنهادهایی نیز برای تکامل پرده‌بندی و افزایش وسعت صدای این ساز در حوزه‌ی موسیقی ایرانی، در اختیار کسانی که به ساختن قانون علاقه یا اشتغال دارند، می‌گذارد. در کتاب آموزش ساز قانون، تالیف ملیحه سعیدی، به صورت مختصر درباره‌ی تاریخچه، وسعت صوتی ساز قانون در ایران و پرده‌بندی خاص موسیقی ایرانی، یعنی تعیین تعداد کلیدهای تغییردهنده‌ی صدا که راه بهتری برای تولید نغمه‌های موسیقی ایرانی از این ساز است، توضیح داده می‌شود. سعیدی خود به این توضیحات عمیقا معتقد است، چرا که قانون‌های فعلی موجود در ایران که بر اساس پرده‌بندی‌های خاص خود از کشورهای دیگر به این سرزمین وارد شده‌اند یا از روی همان الگوها در ایران ساخته شده‌اند، هیچ یک جوابگوی موسیقی ایرانی نیستند. این توضیحات از یک سو ظرافت موسیقی ایران را به سادگی در اختیار نوازندگان و نوآموزان می‌گذارد تا به یاری آن‌ها بتوانند قانون‌های موجود را که خارج از پرده‌بندی ایرانی است، از راه کوک و تغییرات جزئی، با پرده‌بندی این مجموعه تطبیق دهند و از سوی دیگر پیشنهادی همه جانبه است برای سازندگان ساز قانون که از این پس این نکات را در نظر داشته باشند. یادآوری این نکته نیز لازم است که با پرده‌بندی پیشنهاد شده و امکاناتی که این ساز می‌تواند در اختیار نوازنده بگذارد، نه تنها می‌توان هر قطعه موسیقی ایرانی را در همه‌ی مقام‌ها و دستگاه‌ها اجرا کرد بلکه نوازنده توان اجرای اغلب قطعات نوشته شده برای سازهای دیگر را نیز خواهد داشت. لازم به ذکر است که می‌بایست پیش از اجرای قطعه‌ها، در اجرای تمرین‌هایی که تمرین‌های روزانه نامیده شده‌اند همواره و هر روز کوشا بود و از این تلاش و کوشش خستگی به خود راه نداد. نوآموزان ناگزیرند در فراگیری اجرای ساز، درست مانند یک ورزشکار که همواره پیش از شروع تمرین‌های رشته اصلی خود، با حرکاتی چند بدن خود را گرم می‌کند، به اجرای تمرین بپردازند. پس از گذشت پانزده سال از انتشار اولین جلد کتاب آموزش ساز قانون در آبان 1369 توسط، خانم ملیحه سعیدی، اینک شاهد نشر دومین جلد از مجموعه کتاب‌های ایشان هستیم. هدف از تالیف جلد دوم کتاب آموزش ساز قانون، ارتقا و پیشرفت قابلیت‌های تکنیکی نوازنده همراه با تمرین‌ها و قطعه‌های گوناگون می‌باشد که بر اساس نیاز به موارد تکنیکی مختلف در سال 1389 چاپ شد و اینک با ویرایش جدید تجدید چاپ شده است. همزمان با آموزش کتاب آموزش ساز قانون، آموزش ردیف موسیقی ایرانی نیز آغاز می‌شود و به تدریج هنرجویان علاوه بر یادگیری ردیف، قابلیت‌های لازم برای همنوازی‌های مختلف در گروه‌ها یا ارکستر را به دست می‌آورند و امکان آشنایی با حرکات مختلف و مخالف را هم برای هر دو دست پیدا می‌کنند. کتاب حاضر ضمن اینکه از نظر آموزشی برای هنرجویان مفید است، آن‌ها را با تکنیک‌ها و امکانات اجرایی این ساز نیز آشنا می‌نماید.